84% Jak świat zmienił się po I wojnie światowej? 85% Polacy wobec nowej władzy ( po II wojnie światowej ) 85% Bohaterska postawa Polaków przyczyniła się do zwycięstwa w II wojnie światowej. 84% Odrodzenie państwa polskiego po I Wojnie Światowej – szczęśliwy przypadek, zasługa Polaków, czy efekt życzliwości mocarstw. Początki Wojska Polskiego i walki o granice i niepodległość Polski. Odrodzona Rzeczpospolita nie mogła istnieć bez swojego wojska. O nowe granice trzeba było walczyć zbrojnie i mieć możliwość ich późniejszej obrony. O początkach Wojska Polskiego i zbrojnej walce o granice i niepodległość Polski przeczytasz w poniższych tekstach. Portal Wordwall umożliwia szybkie i łatwe tworzenie wspaniałych materiałów dydaktycznych. Wybierz szablon. Wprowadź elementy. Pobierz zestaw ćwiczeń interaktywnych i do wydruku. Dowiedz się więcej. Odrodzenie Rzeczypospolitej i ustalenie jej granic - Odrodzenie Rzeczypospolitej - odrodzenie Rzeczypospolitej - Odrodzenie Rzeczypospolitej. 1. Granice państwa Granice paostwa polskiego po II wojnie światowej znaczeni się różnią od granic przedwojennych. Decydujący wpływ na kształt polskich granic miały postanowienia podjęte na konferencjach Wielkiej Trójki w Jałcie i Poczdamie. Należy również pamiętad, że ZSRR i paostwa zachodnie miały Czas po 8 maja 1945 roku to odbudowa państwa polskiego i całej Europy po dramatycznych wydarzeniach II wojny światowej. W wyniku działań wojennych zginęło – według różnych szacunków od trzech do sześciu milionów obywateli Polski, czego nawet połowę mogli stanowić obywatele pochodzenia żydowskiego. Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. 2023-04-24 09:26 W dniu 20 kwietnia 2023 r. pracownik Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Kamieńcu Ząbkowickim - Łukasz Pintal przeprowadził lekcję archiwalną w Zespole Szkolno -Przedszkolnym nr 1 w Kamieńcu Ząbkowickim pod tytułem: „Wojciech Korfanty - jeden z ojców qP9g. Polska w chwili zakończenia wojny stanęła przed szansą na wolność po 123 latach niewoli. Rewolucja w Rosji wyłączyła ten kraj z działań wojennych, natomiast Niemcy i Austriacy ponosili klęskę. Jeszcze przed zakończeniem wojny prezydent USA w swoim przemówieniu, w punkcie 13 zawarł potrzebę utworzenia Polski. 11 listopada 1918 w Compiegne Niemcy podpisali kapitulację i tak zakończyła się IWŚ, w ten sam dzień Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu władzę, 14go przejął też władzę cywilną. Rozpoczęły się walki o grance, wybuchły 3 powstania śląskie, jedyne zwycięcieskie powstanie w historii Polski tj. Powstanie Wielkopolskie, oraz walki o Lwów i tereny wschodznie. Później także wojna z Bolszewikami. Dzieki staraniom Dmowskiego i Paderewskiego na konfernecj w Paryżu, uzyskaliśmy całkiem dobre ziemie na zachodzie. To pytanie ma już najlepszą odpowiedź, jeśli znasz lepszą możesz ją dodać ażór Z chwilą zakończenia I wojny Polska po 123 latach odzyskała przed zakończeniem wojny prezydent USA w swoim przemówieniu, w punkcie 13 zawarł potrzebę utworzenia Polski. 11 listopada 1918 w Compiegne Niemcy podpisali kapitulację i tak zakończyła się I wojna światowa, w ten sam dzień Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu władzę, 14 XI przejął też władzę cywilną. Rozpoczęły się walki o granice, wybuchły 3 powstania śląskie, jedyne zwycięskie powstanie w historii Polski tj. Powstanie Wielkopolskie, oraz walki o Lwów i tereny wschodnie. o 19:37 Odrodzenie Rzeczpospolitej 1. Polskie ugrupowania polityczne wobec wojny • Orientacja proaustryjacka – w razie wojny należy dążyć do połączenia Królestwa Polskiego z Galicją i utworzenia autonomicznego państwa polskiego pod berłem Habsburgów. Przywódcą był Józef Piłsudski. • Orientacja prorosyjska (Narodowa Demokracja) – Polacy powinni sprzymierzyć się z Rosją przeciwko cesarstwu niemieckiemu. Prawdziwym wrogiem Polski są Prusy. Przywódcą był Roman Dmowski. • Autonomia, to niezależność, prawo do samodzielnego decydowania o sprawach wewnętrznych jakiegoś narodu. • Tajny Związek Walki Czynnej został powołany w 1908 r. Przez Organizacje Bojowej Polskiej Partii z inicjatywy Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Sosnowskiego. Głównym celem ZWC było zdobycie niepodległości. W 1910r. Utworzono Związek Strzelecki we Lwowie i Towarzystwo "Strzelec" w Krakowie. Władze austriackie pozwoliły na szkolenie wojskowej młodzieży. Z organizacji strzeleckich powstała I Kompania Kadrowa, jej komendantem był Józef Piłsudski. Kompania liczyła ok. 11 tys. członków. • 6 sierpnia 1914 r. Żołnierze Pierwszej Kadrowej wkroczyli do Królestwa Polskiego, licząc na wybuchu powstania narodowego przeciwko Rosji. Mieszkańcy przyjęli ich jednak dość nieufnie. Po 6 dniach zdobyto Kielce, a nawet wtedy do powstania nie doszło. • Pod koniec 1914r. Austriacy dzięki Naczelnemu Komitetowi Narodowemu, pozwolili na powołanie Legionów Polskich. Z oddziałów strzeleckich utworzono 1. Pułk Strzelców pod dowództwem Piłsudskiego, który skierowano do walka na lewym brzegu Wisły pod Opatowem. W grudniu 1914 r. przekształcono go w I Brygadę Legionów Polskich. • Józef Piłsudski dał się poznać, pomimo braku wykształcenia, jako doskonały taktyk i świetny dowódca. • Na początku 1915 r. powstała II Brygada, zwana Karpacką, jej ułani wsławili się szarżą pod Rokitną w czerwcu 1915r. W październiku II Brygada pod dowództwem gen. Józefa Hallera została skierowana na front nad rzeką Styr, gdzie dołączyła do I Brygady, która wraz z nowo utworzoną III Brygadą toczyła krwawe walki pozycyjne. Pod koniec 1915r. siły polskie liczyły 20 tys. żołnierzy. • Roman Dmowski – wybitny działacz polityczny II RP • Józef Piłsudski – marszałek Polski, wybitny polityk i mąż stanu. • Józef Haller – gen. i polityk, dowódca Brygad Legionów. Wspomagał i dowodził Błękitną Armią we Francji. • Polska miała szanse na uzyskanie ograniczonej autonomii. Obie strony walczące chciały zjednać sobie Polaków jako rekrutów. 6 sierpnia 1914r. naczelny wódz wojsk rosyjskich, wielki książę Mikołaj Mikołajewicz, zapowiedział w swoim manifeście zjednoczenie ziem polskich po pokonaniu państw centralnych. Polska miała się odrodzić, ale pod berłem cara. • 5 listopada 1916r. władcy Niemiec i Austro-Węgier ogłosili akt, który proklamował powstanie Królestwa Polskiego. Kwestia niepodległości dla Polski stała się problemem międzynarodowym. Akt ten, zapowiadał utworzenie państwa polskiego po pokonaniu Ententy, ale nie precyzował jego granic. • Rok później na ziemiach zaboru Rosyjskiego została utworzona Rada Regencyjna (przez Niemców), która miała do czasu powołania króla, stanowić władze w Królestwie Polskim, lecz był całkowicie zależna od Niemiec. • RĘKOJMIA – gwarancja • Po rewolucji lutowej, Rząd Tymczasowy wydał odezwę, w której obiecał stworzenie niepodległej Polski. W marcu 1917r. w orędziu do narodu polskiego Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i żołnierskich przyznała Polsce prawo do całkowitej niepodległości. • W czerwcu 1917 r. rozpoczęto tworzenie Armii Polskiej, a w Paryżu znalazł swoją siedzibę Komitet Narodowy Polski z Romanem Dmowskim na czele. We wrześniu Komitet został uznany przez Francję za reprezentację polityczną Polski, a po uznaniu go przez Włochy i Wielką Brytanię w lutym 1918r. otrzymał władzę zwierzchnią nad Armią Polską. • INTERNOWANIE – przymusowe zamknięcie w specjalnym obozie osób uznanych za groźne dla państwa. • W lipcu 1917r. Piłsudski wezwał swoich legionistów do odmówienie złożenia przysięgi na wierność cesarzom Niemieckim. Legionistów z I i III Brygady, którzy byli obywatelami austriackimi, wcielono do armii Austro-Węgier, a pozostałych internowano w obozach w Sczypiornie. Józef Piłsudski został uwięziony w twierdzy wojskowej w Magdeburgu. • 8 stycznia 1918r. Woodrow Wilson, zaproponował w swoim orędziu warunki pokoju w Europie. Również w tym orędziu zawarł utworzenie niepodległej polski z dostępem do morza. • INTEGRALNOŚĆ – niepodzielność • Bolszewicy ogłosili zawieszenie broni, obawiając się niemieckiej ofensywy. Jednak po odrzuceniu niemieckich warunków rozmowy pokojowe przerwano, a Niemcy wznowili działania wojenne. • Aby zapobiec całkowitej klęsce Rosji, rząd radziecki poprosił o rozejm. W czasie walk z Rosją w lutym 1918r. Niemcy podpisały traktat pokojowy z Ukrainą. Na jago mocy Ukraińska Republika Ludowa otrzymała od Niemców Chełmszczyznę i część Polesia, co wywołało liczne protesty Polaków. • W marcu 1918r. w Brześciu Litewskim podpisano traktat pokojowy pomiędzy Rosją i Niemcami. Traktat ten pozostawił los ziem polskich w rękach niemieckich. 2. Powstanie państwa polskiego i pierwsze rządy • Edward Rydz-Śmigły – marszałek Polski. Oficer I Brygady Legionów • Po podpisaniu zawieszenia broni oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej, powstałej z Polskich Drużyn Strzeleckich i Związku Strzeleckiego, rozpoczęły rozbrajanie żołnierzy niemieckich na ulicach miast. • Już 19 października 1918r. na Śląsku Cieszyńskim powstała Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego, a 9 dniu później w Krakowie Polska Komisja Likwidacyjna z Wincentym Witosem na czele. • 7 listopada 1918r. został powołany Tymczasowy Rząd Polski, przez Polką Partię Socjalistyczną i Polskie Stronnictwo Ludowe. Siedzibą tego rządu był Lublin. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński i Edward Rydz-Śmigły. • Po wybuchu rewolucji w Niemczech, z więzienia w Magdeburgu został zwolniony Józef Piłsudski. • 11 listopada 1918r. Rada Regencyjna przekazała mu naczelne dowództwo nad tworzącym się wojskiem, a w trzy dni później rozwiązała się, oddając Piłudskiemu jako Naczelnikowi Państwa, władzę. • Na pierwszego premiera Piłsudski powołał socjalistę, Jędrzeja Moraczewskiego, który zaczął organizować władzę administracyjną w państwie. Ogłoszono równouprawnienie obywateli. Wprowadzono ośmiogodzinny dzień pracy, ubezpieczenia społeczne i minimum płacy. Rząd ten nie został uznany przez Ententę i podał się do dymisji. Nowym premierem został Ignacy Paderewski. • Prawica i centrum: ND ( Narodowa Demokracja ); ChD ( Chrześcijańska Demokracja ) • Ludowe – centrowe: PSL ( Polskie Stronnictwo Ludowe ) Piast • Ludowe – lewicowe: PSL ( Polskie Stronnictwo Ludowe ) Wyzwolenie • Lewicowe: PPS ( Polska Partia Socjalistyczna ); KPRP ( Komunistyczna Partia Robotnicza Polska ) • Ignacy Paderewski – pianista; jeden z założycieli KNP • Ignacy Daszyński – komuch; polityk; poseł • Wincenty Witos – działacz ruchu ludowego i mąż stanu, 3-krotny premier RP • 17 marca 1921 – konstytucja marcowa 3. Walka o granice wschodnie • W polityczne polskiej powstały dwie koncepcje zasięgu państwa na wschodzie. Józef Piłsudski obawiając się Rosji, uważał, iż Polska jako najsilniejsze państwo w Europie Środkowej powinna wraz z Litwą, Białorusią i Ukrainą stworzyć silne państwo federacyjne. Była to tzw. Koncepcja federacyjna. Przeciwstawiał się jej wpływowy przywódca endecji Roman Dmowski, który realizował program inkorporacyjny. Dmowski chciał przyłączenia (inkorporacji) do ziem rdzennie polskich (za które uważał cały zabór pruski, Kongresówkę, Galicję i Wileńszczyznę), część ziem zachodniej Białorusi i Ukrainy oraz Litwę, na których mieszkał znaczny odsetek Polaków. Państwo miało mieć charakter narodowy. • ASYMILACJA – wchłonięcie • FEDERACJA – związek państw • W nocy z 31 października na 1 listopada 1918r. ukraińskie oddziały wojskowe opanowały Lwów oraz Galicję Wschodnią po Przemyśl. Z braku wojska w obronie Lwowa stanęli jego mieszkańcy. Po trzech tygodniach nadeszły regularne oddziały Wojska Polskiego, które wyparły wojska ukraińskie i opanowały miasto • Armia Czerwona wspierała komunistów na terenach zajmowanych przez wojsko. Tworzono na nich czerwone republiki radzieckie. W latach 1918-1919 powstały czerwone rządy dla Estonii, Łotwy, Litwy, Białorusi i Ukrainy. Piłsudski obawiając się bolszewików pierwszy uderzył na Litwę i Wilno. Walki trwały na Polesiu i nad Niemnem. W kwietniu 1919r. oddziały polskie wraz z Piłsudskim wyzwoliły Wilno, Lidę, Nowogródek i Baranowicze. W lipcu Polacy zdobyli Mińsk, a w już w listopadzie rozpoczęto rozmowy pokojowe. Wojska carskiego gen. Antona Denikina toczyły zwycięskie walki z Armią Czerwoną, której groziła klęska. Piłsudski przerwał natarcie, by umożliwić czerwonym pokonanie białych. Bolszewicy jednak po zwycięstwie nad wojskami carskimi zerwały rozmowy pokojowe. • Zimą 1919/1920r. Polacy wspólnie z Łotyszami odbili Dyneburg. Rydz-Śmigły przekazał je niepodległej Łotwie. • Toczyły się walki z Ukrainą, o panowanie nad Galicją. Dlatego powracające z Francji wojska gen. Hallera zostały skierowane na południowy wschód. Wojska Ukraińskiej Republiki Ludowej atamana Semena Petlury musiały walczyć na drugim froncie z bolszewikami, którzy chcieli stworzyć Ukraińską Republikę Radziecką. W tej sytuacji ataman Prtlura podpisał z Piłsudskim układ sojuszniczy. Zjednoczone wojska ruszyły na Kijów, aby odbić miasto z rąk wroga. 7 maja 1920r. Kijów został odzyskany. Po kontrnatarciu 1. Armii Konnej Siemiona Budionnego wojska polskie opuściły Kijów i rozpoczęły odwrót. • ATAMAN – dowódca wojsk i naczelnik osiedli kozackich na Ukrainie 4. Wojna z bolszewikami • Zajęcie Kijowa rozbudziło nacjonalizm rosyjski. Do Armii Czerwonej zgłosiło się ok. 40 tys. carskich oficerów. Po wodzą Tuchaczewskiego uderzyli na słabnące siły polskie (I ofensywa). Na początku lipca 1920r. nastąpiła II ofensywa, armia czerwona zajęła wówczas Mińsk, Grodno, Wilno, Białystok. Na tych ziemiach utworzono Tymczasowy Komitet Rewolucji Polski, który miał być przyszłym rządem Polskiej Republiki Radzieckiej (Marchlewski; Dzierżyński) • Zagrożenie Polski przez zwycięstwa rosyjskie doprowadziło do powstania Rady Obrony Państwa (Piłsudski). Powołano Rząd Obrony Narodowej, na czele z Wincentym Witosem. Premier Grabski pojechał do Belgii, do Spa, prosząc wojska sprzymierzone o pośrednictwo w rozmowach z Rosją. • Wielka Brytania podjęła się pośrednictwa, ale zażądała by granica wschodnia powstała na linii Kurzona (dawna granica Królestwa Polskiego). Podczas rozmów w Mińsku bolszewicy zażądali: ograniczenia Armii Polskiej do 50 tys., swobodny tranzyt przez Polskę, oddanie nadwyżek broni. Anglicy poparli Rosyjskie stanowisko, a Francuzi i US – Polskę. • W tym czasie Armia Czerwona przekonana o swej przewadze rozpoczęła atak na Warszawę. 15 sierpnia Rosjanie zostali powstrzymani. Polacy ruszyli do kontruderzenia. Wojska rosyjskie rozpoczęły odwrót. • Jednak Tuchaczewski przegrupował wojska i chciał raz jeszcze uderzyć na Warszawę. Polacy uprzedzili go i nad Niemnem ostatecznie rozbili Armię Czerwoną. Na południu pod Komarowem, Armia Konna Budionnego została rozbita przez wojska gen. Hallera. W październiku 1920r. zawarto rozejm i rozpoczęto rozmowy pokojowe. • 18 marca 1921r. w Rydze podpisano traktat między Rosją Radziecką, Polską i Ukrainą. Włączono do polski ziemie zamieszkałe przez Białorusinów i Ukraińców. Polska uzyskała korzystniejsze granice. • Uciekająca Armia Radziecka oddała Litwinom Wilno. Jednak na rozkaz Piłsudskiego gen. Żeligowski zajął Wilno. Utworzono Litwę Środkową, którą w 1920r. sejm przyłączył do Polski. Litwini nie uznali tego Faktu, uważali że Wilno jest pod okupacją. 5. Ustalenie granic Polski • Na konferencji paryskiej komisja przyznała Polsce Wielkopolskę i Pomorze Wschodnie bez Gdańska, 8021 który został wolnym miastem. Na terenach spornych z Niemcami postanowiono przeprowadzić plebiscyt. Mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego, Górnego Śląska, Warmii, Mazur i Powiśla mieli sami wybrać czy chcą należeć do Polski czy do Niemiec lub Czechosłowacji. Plebiscyt przeprowadzono w lipcu, a w tym samym czasie Armia czerwona zbliżała się do Warszawy. Prawie we wszystkich gminach wygrali Niemcy, poprzez dobre zorganizowanie i propagandę. • PLEBISCYT – powszechne głosowanie całej ludności • Polska Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego i czechosłowacka Rada Narodowa Śląska dokonały podziału spornych ziem wg kryterium etnicznego. Czechosłowacja wykorzystując zaangażowanie Polski w walki z Niemcami i Ukrainą, niespodziewanie zajęła Cieszyn, lecz samoobrona mieszkańców powstrzymała atak. NA terenach spornych miał być przeprowadzony plebiscyt. Mimo to w lipcu 1920r. podczas ofensywy bolszewików na Warszawę, zwycięskie mocarstwa przyznały Czechom większą część obszary spornego na Śląsku Cieszyńskim. • W grudniu 1918r. polski Sejm Dzielnicowy Wielkopolski uchwalił włączenie tej prowincji do państwa polskiego. Podczas pobytu Ignacego Paderewskiego w Poznaniu 27 grudnia 1918r. Niemcy dokonali wielu prowokacji: zrywano polskie flagi, próbowano rozpędzić witające Paderewskiego tłumy i ostrzelano hotel. Polacy odpowiedzieli strzałami. To wszystko przerodziło się w powstanie Wielkopolski. Nad Armią Wielkopolską dowodził gen. Józef Dowbór-Miśnicki. Polacy zajęli większość Wielkopolski, a miesiąc później podpisano rozejm w Trewirze. Zgodnie z decyzją sprzymierzonych nad losem granicy miał zadecydować plebiscyt, ale ani Niemcom, ani Polakom nie pasowało to. Niemcy mając przewagę we władzy, nasilali terror antypolski, aby zastraszyć Polaków. Ale w nocy 16-17 sierpnia 1919r. wybuchło powstanie. Walki objęły inne powiaty, a na Górnym Śląsku wybuchły strajki. Niemcy jednak przeprowadzili pacyfikację ludności. • PACYFIKACJA – stłumienie powstania przy użyciu siły • SiPo – policja bezpieczeństwa (niemiecka) • Na tereny sporne przybyły wojska Francuskie i Włoskie. Polskim komisarzem plebiscytowym mianowano Wojciech Korfantego, jego siedzibą został Bytom. Podczas ofensywy radzieckiej na Warszawę w lipcu i sierpniu 1920r. rozpoczęło się II powstanie śląskie. Została rozwiązana SiPo, a na jej miejsce powołano policję plebiscytową. • 20 marca 1921r. na Górnym Śląsku przeprowadzono plebiscyt. Niemcy sprowadzili ok. 200 tys. Niemców urodzonych na Śląsku. Niemcy wygrały 700:480 tys. głosów. W nocy 2-3 maja rozpoczęło się trzecie powstanie śląskie. Wreszcie komisji koalicyjnej udało się doprowadzić do rozejmu. Polsce przypadło 29% śląska (50% hut; 76% kopalń). • Obszar RP wynosił 388 tys. km2. Ludność liczyła około 27 mln. • Mniejszości w Polsce: Polacy 65%; Ukraińcy 14%; Żydzi 9%; Białorusini 5%; Niemcy 2%; Inne 5%. • Granice: W. M. Gdańsk 121km 2,2%; Litwa 521km 9,6%; Łotwa 106km 2%; ZSSR 1412km 26%; Rumunia 347km 6,5%; Czechosłowacja 984km 18,4%; Niemcy 1912km 35,4%. Czynniki które wpłynęły na odzuskanie niepodległośći po I wojnie światowej. Polacy, którzy po trzecim rozbiorze w 1795 roku utracili swoje państwo, nigdy nie zrezygnowali z prób odzyskania niepodległości. Świadczą o tym powstania i postawa Polaków, którzy mimo prób zniszczenia przez zaborców ich świadomości narodowej, pozostawali wierni swym niepodległościowym dążeniom. Jednak w powszechnym mniemaniu jedyną szansą na odrodzenie polski był konflikt między państwami zaborczymi i w końcu, na początku wieku XX sytuacja międzynarodowa zaczęła sprzyjać polskim dążeniom które wpłynęły na odzuskanie niepodległośći po I wojnie którzy po trzecim rozbiorze w 1795 roku utracili swoje państwo, nigdy nie zrezygnowali z prób odzyskania niepodległości. Świadczą o tym powstania i postawa Polaków, którzy mimo prób zniszczenia przez zaborców ich świadomości narodowej, pozostawali wierni swym niepodległościowym dążeniom. Jednak w powszechnym mniemaniu jedyną szansą na odrodzenie polski był konflikt między państwami zaborczymi i w końcu, na początku wieku XX sytuacja międzynarodowa zaczęła sprzyjać polskim dążeniom niepodległościowym. Lata 1914-1918 były w dziejach Polski wyjątkowym okresem, w którym zrodziła się i okrzepła myśl o wyzwoleniu narodu spod ponad wiekowej niewoli. Okres ten to także okres wielkiego zrywu niepodległościowego, bowiem żołnierz polski - niezależnie po której stronie frontu - bił się o Polskę, jej odrodzenie i wielkość. Polacy otrzymali możność współdecydowania o własnym losie we własnej ojczyźnie. Ale powszechna bieda, często głód, brak pracy, spekulacja i wielka troska o to, co będzie, sprawiały, że radość z wolności mieszała się z niepewnością jaka będzie ta nowa Polska. Zarówno państwa centralne jak i Państwa Ententy starały się pozyskać do swego obozu wybitne osobistości polskie, by te skłoniły swych rodaków do walki po ich stronie. Najsilniejszy obóz niepodległościowy był związany z Austro-Węgrami. Tam też J. Piłsudski utworzył Kompanię Kadrową, z którą w sierpniu 1914 roku wkroczył do zaboru rosyjskiego, licząc na wywołanie powstania. Niestety, akcja ta nie powiodła się, a oddziały Piłsudskiego zostały podporządkowane Austrii. Z kolei Rosja zaproponowała utworzenie Królestwa Polskiego, lecz była to bardzo mglista obietnica. Projekt ten podchwyciła jednak Narodowa Demokracja z Romanem Dmowskim na czele, która była zwolenniczką odzyskania niepodległości w oparciu o Rosję. Jednak car poza tym nie poczynił nic, by wesprzeć endeków w działaniach, tak więc sprawa upadła. Następny przejaw wciągnięcia Polaków do wojny miał miejsce w 1916 roku. Wojna znalazła się wtedy w impasie, toczono walki pozycyjne, a wiele z nich miało miejsce właśnie na terenach polskich. Wyczerpanie się potencjału ludzkiego zmusiło cesarzy Niemiec i Austrii do wydania odezwy w dniu 5 listopada 1916 roku. Zawierała ona intencję utworzenia samodzielnego Królestwa Polskiego, jednak miało ono istnieć w ścisłej korelacji z obydwoma mocarstwami. W zamian za udział polaków w walce obiecano stworzenie „samodzielnego Królestwa Polskiego”. Miała być to monarchia sprzymierzona z tymi mocarstwami. Reakcja na ten akt była w większości sceptyczna. Piłsudski wszedł, co prawda, do Tymczasowej Rady Stanu, namiastki polskiej władzy związanej z państwami centralnymi, ale w celu zorganizowania samodzielnego wojska polskiego. Odzew rosyjski był niemal natychmiastowy. W noworocznym rozkazie car Mikołaj II zapowiedział “stworzenie Polski wolnej, złożonej z trzech części, dotąd rozdzielonych”. Obietnice rzucone przez obie strony miały jeden zasadniczy cel - pozyskanie polskiego rekruta. Nie mniej brzmiały one znacznie mniej wiarygodnie ze strony rosyjskiej, gdyż w końcu 1916 roku linia frontu na wschodzie przebiegała przeważnie poza granicami przedrozbiorowej Polski. W tym czasie sprawa polska wypłynęła jednak znacznie głębiej na forum polityki międzynarodowej za sprawą prezydenta Stanów Zjednoczonych - Wilson’a. Stwierdził on, że w wyniku wojny powinna zostać wskrzeszona “zjednoczona, niepodległa i samoistna Polska?. Zarówno Rosjanie jak i państwa centralne chcąc pozyskać polskiego rekruta obiecywały Polakom: suwerenność i niepodległość. Owe obietnice i sposoby ich realizacji określane są mianem “sprawy polskiej?. Stanowiła ona przedmiot wielu zabiegów dyplomatycznych ze strony patriotycznie nastawionych środowisk polskich. Aby nie wzbudzać podejrzeń Polaków państwa centralne zmuszone były przystąpić do częściowego choćby wcielenia w życie wcześniejszych zapowiedzi. W początkach września 1917 roku w polskie ręce przeszło szkolnictwo i sądownictwo, zaś 12 września powołano do życia - jako najwyższą władzę państwa polskiego - Radę Regencyjną. Ta trzyosobowa Rada, mianowana przez obu cesarzy, miała sprawować swoje funkcje aż do objęcia rządów przez króla. Wraz z powołaną równocześnie nową Radą Stanu, pełnić miała ona funkcję władzy ustawodawczej. Rada Regencyjna, w której składzie znaleźli się arcybiskup warszawski Aleksander Kakowski, prezydent Warszawy Zdzisław Lubomirski oraz ziemianin, prawnik Józef Ostrowski w porozumieniu z Beselerem stworzyła rząd, na czele którego stanął Jan Kucharzewski. Zakres działania tego rządu był jednak całkowicie niemal uzależniany od niemieckich władz okupacyjnych. Tylko sporadycznie, gdy postępowanie Niemców wywołało fale powszechnego społecznego oburzenia, na przykład po ogłoszeniu warunków pokoju niemiecko-bolszewickiego w Brześciu, rząd i Rada Regencyjna zdobyły się na oficjalne akty protestu. Sprzyjająca sytuacja międzynarodowa spowodowała wzrost aktywności Polaków w polityce światowej i próby wpływania na polityków mocarstw mogących pomóc w odbudowie suwerennej Polski. Podczas konferencji pokojowej w Paryżu Interesów państwa polskiego w Paryżu bronili Ignacy Paderewski i przewodniczący Komitetu Narodowego Polskiego, Roman Dmowski. Właśnie on, 29 stycznia 1919 roku, przedstawił Radzie Najwyższej sytuacje polityczna i gospodarczą Polski i jej postulaty terytorialne. W rezultacie Rada powołała specjalną komisje do spraw polskich, na której czele stanął francuski dyplomata Jules Cambon. Komisja Cambona przedłożyła w maju 1919 roku delegacji niemieckiej projekt traktatu przewidujący włączenie w skład państwa polskiego Górnego Śląska, Wielkopolski, Pomorza Gdańskiego i części Warmii i Mazur. Ponieważ sprzeciw niemiecki poparł antypolsko nastawiony Lloyd George, projekt ten został odrzucony i przeredagowany w duchu znacznie korzystniejszym dla Niemców. Ostateczny tekst traktatu pokojowego podpisany został 28 czerwca 1919 roku. W sprawach dotyczących Polski ustalał on w zasadzie polską granicę zachodnią, przy czym jej ostateczny kształt został jeszcze uzależniony od przebiegu plebiscytów na Górnym Śląsku, Warmii i Mazurach. Gdańsk proklamowany został wolnym miastem pod zarządem Komisarza Ligi Narodów. Polsce narzucono ponadto tak zwany Mały Traktat Wersalski, dotyczący ochrony praw mniejszości narodowych, którego podpisania nie usiłowano nawet wymóc na Niemcach. W ten sposób polska mniejszość narodowa w Niemczech w przeciwieństwie do mniejszości niemieckiej w Polsce, pozbawiona została ochrony prawnej ze strony Ligi Narodów. Ważnym osiągnięciem polskiej delegacji na konferencji paryskiej było wyłączenie spod postanowień Traktatu Wersalskiego sprawy polskiej granicy wschodniej. W praktyce oznaczało to, że o przebiegu tej granicy zadecydować będą musieli sami Polacy na polach bitew. Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku w ogromnym stopniu możliwe było sytuacji międzynarodowej powstałej w wyniku I wojny światowej. Klęska militarna Niemiec na Zachodzie, rozpad Austro-Węgier oraz wojna domowa w Rosji sprawiły zniosły wszelkie przeszkody jakie stały dotąd przed Polakami na ich drodze do wolności. Sprawie polskiej sprzyjała też ówczesna atmosfera międzynarodowa oraz odpowiednie nagłośnienie problemu przez prezydenta Wilsona. Ostateczny głos należał jednak do samych Polaków i wyłącznie dzięki ich uporczywym dążeniom do celu idea niepodległej Polski mogła zostać zrealizowana. Ważne pojęcia: Powstanie lokalnych ośrodków władzy – pod koniec wojny w 1918 r. na ziemiach poszczególnych zaborów powstawały lokalne ośrodki władzy, w celu przejęcia administracji w polskie ręce, rozbrojenia wojsk państw centralnych; działały m. in.: Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie, Naczelna Rada Ludowa w PoznaniuTymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej – powstał 7 listopada 1918 r. w Lublinie pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego; poparty przez Polską Partię Socjalistyczną i partie ludowe; zapowiadał reformę rolną, nacjonalizację banków i kopalń, powszechne prawa wyborcze; po rozmowach z J. Piłsudskim rząd rozwiązał sięJózef Piłsudski – w czasie I wojny był dowódcą I Brygady walczącej u boku państw centralnych; po „kryzysie przysięgowym” w 1917 r. został internowany w magdeburskiej twierdzy; po powrocie do Polski Rada Regencyjna powierzyła mu władzę nad wojskiem i władzę cywilną; powołał rząd Jędrzeja Moraczewskiego; pełnił urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa i Naczelnika PaństwaRoman Dmowski – przywódca Narodowej Demokracji (endecji); w czasie wojny stał na czele Komitetu Narodowego Polski popierając państwa ententy; reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w ParyżuJędrzej Moraczewski – socjalista, premier rządu; ogłosił demokratyczną ordynację do Sejmu Ustawodawczego; ogłosił dekret o Tymczasowym Naczelniku Państwa; przeprowadził reformy społeczno-gospodarcze (8-godzinny dzień pracy, prawa wyborcze dla kobiet, ubezpieczenia społeczne)Ignacy Jan Paderewski – kompozytor i pianista; członek Komitetu Narodowego Polski; w styczniu 1919 r. Józef Piłsudski powierzył mu urząd premiera; reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w ParyżuDecyzje traktatu wersalskiego w sprawie polskiej – z 28 czerwca 1919 r.; Niemcy musiały oddać Polsce Wielkopolskę, Pomorze Gdańskie; Gdańsk został wolnym miastem; plebiscyty miały się odbyć na Górnym Śląsku, Warmii, Mazurach i PowiśluMały traktat wersalski – włączony do traktatu wersalskiego 28 czerwca 1919 r. nakładał obowiązek ochrony praw mniejszości narodowych w nowych państwach Europy Środkowej (także w Polsce)Plebiscyt – głosowanie ludności za przynależnością określonego terytorium do danego państwa„Spadek” po zaborcach i wojnie – trudności w scaleniu ziem polskich po 123 latach zaborów; różnice między zaborami w każdej dziedzinie życia społeczno-gospodarczego; zniszczenia wojenne, brak infrastruktury komunikacyjnej i jednolitego prawa drogowego, chaos monetarny, zacofanie gospodarcze, analfabetyzm (ok. 40%), brak jednolitego systemu administracyjnego, prawnego i skarbowego Ważne daty: 7 listopada 1918 r. – powstanie rządu Ignacego Daszyńskiego11 listopada 1918 r. – koniec I wojny światowej; odzyskanie przez Polskę niepodległości; przejęcie władzy przez Józefa Piłsudskiego28 czerwca 1919 r. – podpisanie traktatu wersalskiego Powyższy materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych.

odrodzenie państwa polskiego po i wojnie światowej