Twarde zasady. Zmiana naszej postawy wobec osoby pijącej to pośrednia forma wpływania na jej zachowanie. Jeśli alkoholik wymusza na innych bliskich osobach podporządkowanie się jego rytmowi życia, to może też i dopasować się do nas, jeśli zmienimy nastawienie wobec niego. Nie jest to łatwe, bo wiele osób, które na co dzień Skłonność do grania, obstawiania wyników staje się przewlekła i nasila się, pomimo takich konsekwencji jak rozpad życia rodzinnego, długi czy problemy w pracy. Czasami jest ucieczką od samotności, problemów rodzinnych czy zawodowych i lekiem na poprawę samopoczucia. Na czym polega to uzależnienie i od czego zależy? „Choroba Wykop jest miejscem, gdzie gromadzimy najciekawsze informacje z Sieci: newsy, artykuły, linki. O treści serwisu decydują tylko i wyłącznie nasi użytkownicy, dodając newsy, komentując i głosując na nie. Postawi ją na podstawie kryteriów takich jak np. te: - granie lub korzystanie z Internetu pomimo świadomości, że niesie to za sobą konsekwencje zdrowotne, społeczne i ekonomiczne, np. problemy z kręgosłupem, spóźnianie się do pracy, zaniedbywanie obowiązków domowych i służbowych. Osoba uzależniona od gier komputerowych lub Jedną z form pomocy może być odwiedzenie tzw. punktu konsultacyjnego ds. uzależnień. W takim miejscu można uzyskać szczegółowe informacje na temat tego, gdzie udać się na specjalistyczne leczenie, a także dowiedzieć się więcej na temat narkomanii. Osoby uzależnione od narkotyków mogą też zgłosić się po pomoc do jednej z Alkoholizm – czyli uzależnienie od alkoholu – ma jedną twarz, ale wiele masek. Dla niektórych alkoholik to pijak, bije żonę i jeśli nie leży w kałuży moczu pod ławką przystanku autobusowego, na pewno wraca wieczorem do domu, trzymając się płotu. Inne oblicze alkoholika to wykształcony i dobrze sytuowany człowiek sukcesu, który pije dobry alkohol w designerskim szkle. pqTD. Wiele osób, których bliscy borykają się z uzależnieniem od alkoholu, zadaje sobie pytanie: czy alkoholizm można wyleczyć? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ uzależnienie od alkoholu jest chorobą nieuleczalną. W dzisiejszym wpisie spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje jednak skuteczne ,,lekarstwo” na alkoholizm. Co to znaczy, że alkoholizm jest chorobą nieuleczalną?Czy z alkoholizmu można się wyleczyć? Dlaczego alkoholik nie chce iść na odwyk? Czy można samemu wyleczyć się z alkoholizmu? Jak leczyć alkoholika? Alkoholizm jest chorobą nieuleczalną, ale również to, że alkoholik już na zawsze nim pozostanie, czyli kimś, kto nie potrafi pić w sposób kontrolowany. Dzięki podjęciu terapii uzależnień można zatrzymać rozwój choroby i sprawić, że alkoholik powróci do normalnego życia. Co to znaczy, że alkoholizm jest chorobą nieuleczalną?Alkoholizm jest chorobą podstępną, wyjątkowo okrutną, nieuleczalną, a także śmiertelną. Czy to więc oznacza, że alkoholik już nigdy nie przestanie nim być? Alkoholizm to choroba nieuleczalna, ponieważ można z nią żyć, ale już nigdy nie powróci się do picia kontrolowanego. Alkoholizm niszczy nie tylko ciało, ale również umysł i psychikę. Jest to choroba demokratyczna, ponieważ może zapaść na nią każdy bez względu na wiek, płeć oraz pochodzenie. Czy z alkoholizmu można się wyleczyć? Z alkoholizmu nie można się całkowicie wyleczyć, ponieważ alkoholik już nigdy nie będzie potrafił pić w sposób kontrolowany, można jednak zahamować rozwój choroby dzięki odpowiedniej terapii leczenia uzależnień. To dzięki leczeniu osoba chora ma duże szanse na to, by odstawić alkohol raz na zawsze. Dlaczego alkoholik nie chce iść na odwyk? Wielu uzależnionych nie chce korzystać z fachowej pomocy, ponieważ odwyk i terapia kojarzą im się z ostatecznością i powodem do wstydu. Bliscy chorego często zadają sobie pytanie, jak nakłonić alkoholika do leczenia. Przekonanie alkoholika to terapii niestety bywa trudne, gdyż zwykle wypiera on chorobę. Również osoby, które po wielokrotnych próbach zaprzestania picia wracają do uzależnienia, bywają coraz bardziej sceptycznie nastawione do terapii. Niechęć do podjęcia terapii odwykowej najczęściej wynika z: braku świadomości, że jest się chorym – nie bez powodu alkoholizm jest nazywany chorobą zaprzeczeń. Powszechnie znane są sytuacje gdy osoba chora, a nawet najbliżsi wypierają ze świadomości fakt utraty kontroli nad piciem; nie dostrzegania negatywnych konsekwencji picia – nadmierne spożywanie alkoholu ma destrukcyjny wpływ na wiele aspektów życia. Picie stopniowo zastępuje inne potrzeby i staje się jedynym celem życia. Uzależnienie od alkoholu powoduje nie tylko problemy zdrowotne, ale również problemy w funkcjonowaniu w rodzinie i w pracy. Wiele osób nie dostrzega tego, że problemy te uwarunkowane są przez alkohol;obawy przed krytyką – wielu alkoholików nie chce się ujawnić ze swoim problemem w obawie przed krytyką lub odrzuceniem;braku wiary w powodzenie terapii – uzależnienie od alkoholu jest chorobą nawrotową, oznacza to, że nawroty są naturalną cechą procesu zdrowienia. Terapie psychoterapeutyczne są skonstruowane tak, aby zapobiegać nawrotom uzależnień. Proces zdrowienia wymaga jednak czasu. Gdy terapia nie sprawia od razu, że znika głód alkoholowy, chorzy zaczynają wątpić w jej skuteczność;braku wiedzy na temat terapii uzależnień – jeszcze do niedawna funkcjonowało w społeczeństwie przeświadczenie, że terapia alkoholowa polega na leczeniu awersyjnym lub szokach insulinowych. Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że obecnie stosuje się wiele nowoczesnych metod leczenia alkoholizmu, które opierają się na sesjach terapeutycznych indywidualnych i grupowych. Czy można samemu wyleczyć się z alkoholizmu? Uzależnienie od alkoholu jest chorobą, której wyleczenie nie jest możliwe bez specjalistycznej pomocy. Mimo że istnieją przypadki, że komuś z dnia na dzień udało się odstawić alkohol i wrócić do trzeźwości, są to sytuacje marginalne. Decydując się na profesjonalną terapię leczenia uzależnień, zwiększamy swoje szanse na wyjście z nałogu. Terapia uzależnień zwykle nie ogranicza się jedynie do alkoholika, ale również angażuje jego bliskich. Więcej na ten temat przeczytasz na naszym blogu: Czy można wyjść z alkoholizmu bez terapii uzależnień Jak leczyć alkoholika? Najważniejszym etapem leczenia alkoholizmu jest przyznanie się przed samym sobą i swoimi bliskimi, że jesteśmy chorzy i potrzebujemy pomocy. Trzeba zrozumieć, że tylko dzieląc się z innymi swoimi problemami i jawnie szukając wsparcia można będzie wyjść na prostą. Ponieważ leczenie alkoholika w domu jest nieskuteczne, najlepszą alternatywą będzie terapia leczenia uzależnień prowadzona w formie stacjonarnej w ośrodku zamkniętym. Taka terapia odbywa się w ramach kilku etapów, podczas których stosuje się różne techniki i metody leczenia alkoholizmu. Źródła:1. ,,Jak wytrwać w trzeźwości. Poradnik zapobiegania nawrotom choroby”, Terence T. Gorski, Merlene Miller, AKURACIK, 1995. 2. ,,Bez tajemnic: o uzależnieniach i ich leczeniu, Bohdan Tadeusz Woronowicz, Instytut Psychiatrii i Neurologii, 2001. Utrata kontroli nad uzależnieniemŻaden człowiek, dla którego wybór i wolność stanowi cenną wartość, nie przepada za odczuciem, że coś dzieje się wbrew jego wolnej woli, poza jego wpływem i sprawstwem. Wiele osób uzależnionych mówi o tym, że całą destrukcyjną machinerię swojego nałogu zatrzymali w momencie, kiedy poczuli, że ich życie mocno wymyka się spod kontroli. Wielokrotne, nieudane próby opanowania swojego picia czy używania narkotyków w końcu doprowadzają do podjęcia decyzji o szukaniu wsparcia czy profesjonalnej poczucia wszechmocy i przyznanie się do własnej bezsilności w stosunku do alkoholu lub narkotyków jest bardzo trudne. Czy jest to konieczne? Czy będąc osobą uzależnioną można kontrolować swój nałóg?Złudne poczucie kontroli nad uzależnieniemWiele badań i doświadczeń samych uzależnionych pokazuje, że sprawowanie kontroli nad piciem czy braniem nie jest możliwe. Pacjenci przychodzący na terapię z celem nauczenia się kontrolowanego picia często sami dochodzą do wniosku, że to nieosiągalna wizja, wybierając w zamian całkowitą abstynencję. Na pewno można mieć wpływ na jego rozwój, a raczej zatrzymanie jego kontroli nad piciem czy zażywaniem narkotyków jest jednym z podstawowych objawów uzależnienia. Przejawia się ono ogromną trudnością w kontrolowaniu ilości oraz częstości przyjmowania substancji- rozpoczęcie picia czy brania jest niemal jednoznaczne z niemożnością przerwania tego z czasem tracimy kontrolę nad uzależnieniem?Nie dzieje się tak jednak od razu- uzależnienie to choroba przewlekła, rozwijająca się wraz z upływem kolejnych miesięcy czy lat nadużywania substancji. Na przykładzie alkoholu- początkowo, picie najczęściej stanowi aspekt towarzyski, pojawia się coraz większa ochota osiągnięcia stanu nietrzeźwości i wzrasta tolerancja. Z czasem pojawia się coraz więcej momentów upicia, picia ukrytego, na kaca czy w samotności. Sygnałem ostrzegawczym może być szukanie okazji do picia czy pierwsze luki w pamięci po spożyciu czym poznać, że nasze uzależnienie wymyka nam się spod kontroli?Na początkowym, tzw. „ostrzegawczym” etapie nadużywania alkoholu, kontrolowanie swojego picia może przynieść dobry efekt. Jednak rzadko kiedy osoby będące w tej fazie zatrzymują się na niej – najczęściej piją dalej, przekształcając swoje nadużywanie alkoholu w pełnoobjawowe, chroniczne uzależnienie, tracąc kontrolę nad nałogowym fazie krytycznej uzależnienia pojawiają się coraz liczniejsze wyrzuty sumienia związane z używaniem substancji, coraz bardziej dotkliwy zespół odstawienny, konflikty małżeńskie, nieobecności w pracy. Zaniedbywanie swojego wyglądu, rozluźnienie rodzinnych więzi, izolacja społeczna a nawet ciężkie zaburzenia zdrowotne (psychozy, padaczka) to objawy świadczące o zaawansowanej formie dowodem na to, że objawem uzależnienia jest utrata kontroli nad piciem są ciągi alkoholowe, pojawiające się w chronicznym stadium choroby. Osoba uzależniona często zakłada sobie, że wypije tylko „trochę”, „jedno piwo”, „jeden kieliszek”, lecz rzadko kiedy kończy się na tej obietnicy, a początkowo niewinne picie przeradza się w długotrwały ciąg, niosący po raz kolejny wiele dotkliwych uszkodzonej zdolności kontroli nad piciem i braniem stanowią także liczne obietnice i przysięgi o abstynencji składane przez osoby uzależnionej swojej rodzinie, bliskim, znajomym. Najczęściej nie udaje im się dotrzymać danego o niepiciu słowa, co rodzi tylko poczucie winy, będące często powodem do kolejnego sięgnięcia po butelkę. Niekiedy osoby uzależnione próbują kontrolować swoje picie na własne życzenie- żeby udowodnić sobie, że potrafią nie pić. Zamieniają mocniejszy alkohol na słabszy, postanawiają o zmniejszeniu ilości wypijanego alkoholu, wszywają sobie Esperal („wszywka” alkoholowa). Czasem się to nawet udaje (stąd upośledzenie, a nie całkowita utrata kontroli), lecz jest to bardzo złudne zjawisko- osoby takie opowiadają, że trwa to bardzo krótko, po czym wracają do „starego”, destrukcyjnego stylu picia, nawet ze wzmożoną kontroli brania narkotyków czy picia alkoholu, charakteryzujące się przyjmowaniem dużych ilości substancji, przez dłuższy niż wcześniej zamierzono okres czasu, prowadzi bezpośrednio do wielu negatywnych konsekwencji. Osoba uzależniona rozpoczynająca picie zakłada, że wypije jedno piwo, jednak ze względu na dobrze rozwinięty objaw uszkodzenia kontroli nie udaje jej się to, przez co nie udaje jej się wykonać powierzonych jej obowiązków- nie stawia się w pracy, nie przychodzi na spotkanie rodzinne, wsiada pod wpływem alkoholu za sprawia, że po utracie kontroli nad uzależnieniem tak ciężko wrócić na właściwy kurs?Sprawnie działające mechanizmy uzależnienia nie pozwalają często zauważyć utraty zdolności kontroli nad swoim nałogiem. Uznanie swojej bezsilności wobec picia, brania czy grania bywa bardzo trudne- jednak niezbędne, aby przestać walczyć ze swoim uzależnieniem i nieustannie sprawdzać wynik tej osób uzależnionych stwierdza, że ciągłe targowanie się z własnym piciem, kończące się kolejnym wnioskiem o braku umiejętności kontroli, nie ma dłużej sensu. Zauważają, że mniej wysiłku kosztuje ich utrzymywanie całkowitej abstynencji, niż przerwanie czy trzymanie w ramach rozpoczętego picia. To jak wchodzenie człowieka do klatki z lwem- jest szansa, że nic mu się nie stanie i wyjdzie z sytuacji cało, ale istnieje także duże prawdopodobieństwo, że utraci kontrolę nad sytuacją. Czy warto zatem ryzykować?Innym powodem, dla którego tak trudno uznać swoją bezsilność wobec tego objawu choroby jest wstyd- niektórzy uważają, że brak kontroli jest wyrazem słabości charakteru, pewnym osobistym deficytem. Tymczasem, jest to jeden z objawów choroby, nieodłączny element uzależnienia, warto zatem nie wstydzić się go, lecz spróbować zaakceptować i podjąć decyzję, co w związku z tym można jeśli straciłeś kontrolę nad nałogiem – możesz sobie pomóc!A zrobić można wiele! Wstydzenie się utraty kontroli nad piciem można przyrównać do wstydu przed kichaniem w sytuacji bycia alergikiem- oba z nich to objawy choroby. Zamiast obwiniać się za ich istnienie warto podjąć leczenie, które pomoże sobie z nimi terapii uzależnienia pozwoli przyjrzeć się swojej aktualnej sytuacji życiowej, rozpoznać własne uzależnienie, dowiedzieć się o jego objawach, spróbować je zaakceptować. Terapia daje przestrzeń na pooglądanie rozwoju swojego nałogu, uzyskanie wglądu we wcześniejsze eksperymenty kontrolowania swojego picia czy brania- na podstawie świadomości o przeszłych, nieudanych próbach kontroli można zacząć proces akceptacji i leczenia swojej zaniepokojony swoim piciem i chcesz sprawdzić samodzielnie, czy występuje u Ciebie objaw upośledzenia kontroli a, a także inne objawy świadczące o uzależnieniu? Możesz wykonać poniżej wymienione testy, które pomogą Ci rozeznać się we własnej sytuacji:Test Baltimorski – popularny w Polsce test zawierający 19 pytań dotyczących zachowań związanych z AUDIT – bardzo wartościowy test Rozpoznawania Zaburzeń Związanych z Piciem Alkoholu, badający ilość i częstotliwość wypijanego alkoholu, objawy uzależnienia, a także problemy z niego wynikające. Jest elastyczny, oprócz uzależnienia rozpoznaje także picie ryzykowne i Cage – składa się on tylko 4 pytań, ale dzięki dużej trafności dorównuje obszerniejszym narzędziom przesiewowym, wychwytując różnice miedzy zdrowym a nałogowym używaniem alkoholu. Ocen: 26, średnia: 5,00 z 5Loading... W przeszłości jedynym celem terapii alkoholowej była całkowita i permanentna rezygnacja z picia alkoholu. W dzisiejszych czasach coraz więcej pacjentów ma wybór i może skorzystać z tak zwanego picia w sposób kontrolowany. Czy jest to jednak dobre rozwiązanie w przypadku uzależnienia od alkoholu? Czy picie kontrolowane nie spowoduje nawrotu choroby? Cel terapii odwykowej Terapia uzależnień zwana odwykową odbywa się w zamkniętych ośrodkach, a jej celem jest kompleksowe leczenie uzależnienia oraz nauka życia w trzeźwości. Odpowiednia motywacja oraz nauka radzenia sobie z życiem po zakończeniu terapii są bardzo ważne. W trakcie terapii psychologowie oraz terapeuci pracują z osobami uzależnionymi od alkoholu w taki sposób, by zrozumieli oni swoje uzależnienie, nauczyli się rozpoznawać swoje emocje i radzić sobie z nimi, a także by poznali różne techniki, które pomogą im pozostać w trzeźwości. Kolejnymi ważnymi elementami są różne ćwiczenia relaksacyjne oraz praca nas swoją asertywnością, by w przyszłości nie ulegać presji społeczeństwa i pokusom, które czyhają na każdym kroku. Kto odniesie korzyść z terapii odwykowej? Terapia odwykowa przeprowadzana w ośrodku zamkniętym jest tak naprawdę dobrym rozwiązaniem dla każdej osoby uzależnionej nie tylko od alkoholu, ale również od narkotyków, dopalaczy, leków czy innych popularnych obecnie czynników uzależniających. W tego typu leczeniu mogą wziąć osoby, które zmagają się z uzależnieniem od lat, ale również osoby, które szybko rozpoznały u siebie problem i chcą powrócić do zdrowia. Leczenie uzależnienia w placówce zamkniętej niesie ze sobą wiele korzyści, a jedna z najważniejszych to fakt, że w specjalistycznej placówce osoba uzależniona pozbawiona jest wszelkich pokus, na które narażona by była w trakcie leczenia w domu. Początek leczenia jest najtrudniejszy, dlatego też niezwykle pomocna okazuje się całodobowa pomoc lekarska, na którą pacjent nie może liczyć przebywając poza ośrodkiem. W trakcie terapii uzależnień ważne są sesje terapeutyczne – indywidualne oraz grupowe. Podczas spotkań z terapeutami pacjenci uczą się jak radzić sobie ze swoją chorobą, poznają głębiej swoje emocje, uczą się je nazywać oraz radzić sobie z nimi. Wychodzenie z uzależnienia to ciężka praca nad sobą, zarówno w kwestii fizycznej jak i psychicznej. Pacjenci w trakcie terapii uczą się również jak radzić sobie po zakończeniu leczenia, jak żyć w trzeźwości i jak nie wpaść ponownie w szpony uzależnienia. Terapeuci rozwijają u swoich podopiecznych umiejętności społeczne, asertywność, komunikację z innymi, pewność siebie, pomagają również w znalezieniu nowego celu w życiu, rozwinięciu nowych pasji i zainteresowań. Co robić, a czego unikać po terapii leczenia alkoholizmu? Po zakończeniu terapii odwykowej praca nad sobą nie kończy się. Osoba uzależniona musi nieustannie uważać na pokusy świata zewnętrznego i pracować nad swoją asertywnością oraz charakterem. Poniżej przedstawiamy kilka rad, które mogą przydać się alkoholikom po zakończeniu terapii. Całkowite ograniczenie kontaktu z osobami, które kojarzą się z alkoholem. Brak widywania się z dawnymi kolegami „od kieliszka” ułatwia pozostanie w trzeźwości. Unikanie miejsc, które kojarzą się z alkoholem, piciem i znajomymi, z którymi spożywało się alkohol. Pozbycie się z domu wszystkich przedmiotów kojarzonych z piciem alkoholu, czyli na przykład kufle, karafki, otwieracze do wina czy piwa. W miarę możliwości unikanie towarzystwa nietrzeźwych ludzi oraz brak zgody na spożywanie alkoholu w swoim towarzystwie. Bezwzględne unikanie wszystkich produktów zawierających alkohol, w tym leków, płynów kosmetycznych czy słodyczy. Zdrowy tryb życia, uprawianie aktywności fizycznej, zrównoważona dieta oraz znalezienie pasji na pewno pomogą pozostać w trzeźwości. Uczestniczenie w spotkaniach grup wsparcia, na przykład AA oraz sesjach terapeutycznych w razie potrzeby. Co to jest picie kontrolowane? Picie kontrolowane to takie, które zmniejsza ilość spożywanego alkoholu oraz wprowadza dokładne zasady ewentualnego spożywania alkoholu. Osoby, które nie mają problemów z piciem alkoholu mogą w prosty sposób kontrolować swoje picie i przestrzegać zasad, które stworzyły, takich jak: picie maksymalnie raz w tygodniu, spożywanie alkoholu tylko w godzinach popołudniowych, unikanie alkoholi mocnych. Zupełnie inaczej sytuacja przedstawia się u osób, które są uzależnione od alkoholu, gdyż alkoholicy nie są w stanie przestrzegać tego typu ograniczeń. Nie są w stanie kontrolować pitej ilości oraz nie są w stanie narzucić sobie konkretnego terminu spożywania alkoholu. Przeciwnicy ustalania kontrolowanego picia jako celu terapii Kontrolowane picie alkoholu ma wielu przeciwników, wśród których są doświadczeni terapeuci uzależnień. Z doświadczenia wiedzą oni, że osobą uzależnioną jest się już do końca życia, a nauczenie swoich podopiecznych kontrolowanego picia alkoholu w warunkach społecznych jest praktycznie niemożliwe i bardzo niekorzystne dla samego alkoholika. Zdaniem terapeutów, którzy przeciwni są kontrolowanemu piciu, osoba uzależniona może przez lata tłumić w sobie chęć napicia się alkoholu powyżej wyznaczonej normy. Oznacza to, że alkoholik może przez bardzo długi czas przestrzegać narzuconych sobie zasad, by nagle przestać się kontrolować i powrócić do wyniszczającego picia. Kolejnym zgubnym aspektem może być zbyt duża ufność osoby uzależnionej w swoją samokontrolę, co z kolei może ją łatwo zgubić i przywrócić problem do życia. Zwolennicy picia kontrolowanego Zupełnie inaczej do kontrolowanego picia podchodzą jego zwolennicy. Przytaczają tutaj efekt zwany przekroczeniem granicy, który można łatwo wytłumaczyć na podstawie diety. Dla przykładu osoba, która postanowiła wprowadzić do swojego życia restrykcyjną dietę, która wyklucza wszelkie słodkości, będzie bardzo często rozmyślać o słodyczach i z trudem powstrzymywać się od ich zjedzenia. Gdy jednak złamie w pewnym momencie swój zakaz, zazwyczaj puszczają jej wszelkie hamulce i nie kończy się na jednym batoniku, a na wielu różnych słodyczach, po to, by zrekompensować sobie wcześniejszy post. Podobnie będzie u osoby uzależnionej od alkoholu. Jeżeli za swoją granicę postawi całkowity zakaz spożywania alkoholu, to w przypadku momentu słabości spożycie napojów wyskokowych na pewno nie skończy się na jednym drinku. Dlatego też terapeuci, którzy wprowadzają kontrolowane picie, uważają, że jest to lepsza metoda, niż całkowite narzucenie abstynencji. Co ciekawe, pacjenci, którzy dostali taki wybór decydują się na kontrolowane picie jedynie w 35%. Często pacjenci w trakcie terapii sami rezygnują z decyzji o kontrolowanym piciu, tłumacząc tę rezygnację brakiem zaufania do samego siebie oraz brakiem przyjemności z ograniczonej ilości wypijanego alkoholu. Jednak taki wybór stworzony przez terapeutę sprawia, że alkoholikowi łatwiej jest wytrwać w abstynencji. Niestety, nie istnieje jedna odpowiedź na pytanie czy kontrolowane picie po zakończonej terapii alkoholowej jest odpowiednie czy nie. Wiele zależy od indywidualnych preferencji osoby uzależnionej, od jej zaangażowania oraz samokontroli. Alkoholik to osoba cierpiąca na alkoholizm. Istotę choroby alkoholowej stanowi uzależnienie psychiczne i fizyczne. Uzależnienie psychiczne to potrzeba spożycia alkoholu dla poprawy samopoczucia. Uzależnienie fizyczne natomiast wiąże się ze wzrostem tolerancji na alkohol. Początkowo trudno zauważyć objawy alkoholizmu, jednak im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym większe szanse na wyjście z nałogu. spis treści 1. Objawy uzależnienia od alkoholu 2. Rozwój alkoholowego zespołu abstynencyjnego Stadium wczesne alkoholizmu Stadium późne 3. Fazy choroby alkoholowej Faza wstępna (prealkoholowa) Faza ostrzegawcza (zwiastunowa) Faza krytyczna (ostra) Faza chroniczna 4. Alkoholizm u kobiet rozwiń 1. Objawy uzależnienia od alkoholu Najbardziej charakterystyczne objawy alkoholizmu to: Zobacz film: "Alkoholizm [Kontrowersje]" stwierdzenie, że alkohol odpręża, redukuje napięcie i niepokój, zmniejsza poczucie winy, ośmiela poszukiwanie okazji do wypicia alkoholu w miejscach, gdzie nie powinno się tego robić, np. w pracy picie alkoholu w samotności, mimo iż wcześniej piło się tylko dla towarzystwa możliwość wypicia większej niż uprzednio ilości alkoholu, tzw. "mocna głowa" trudności z odtworzeniem wydarzeń, które miały miejsce podczas picia (palimpsesty) Alkoholik ma silną, natrętną potrzebą spożywania alkoholu. Jest to głód alkoholowy. Sformułowanie to używane jest dla określenia stanu charakteryzującego się wzmożoną i trudną do odparcia chęcią wypicia alkoholu czy upicia się. Wiąże się z narastającym napięciem, niepokojem, rozdrażnieniem, które odczuwa każdy alkoholik. Kiedy alkoholik zauważy, że ma problem z piciem, próbuje je kontrolować, jednak bez sukcesów. Po wypiciu pierwszej porcji alkoholu pojawia się niemożność skutecznego decydowania o kolejnych jego ilościach i o momencie przerwania picia. Gdy alkohol przestaje działać, u alkoholika pojawiają się dokuczliwe objawy zespołu abstynencyjnego. drżenia mięśniowe nadciśnienie tętnicze tachykardia nudności, wymioty biegunki bezsenność rozszerzenie źrenic wysuszenie śluzówek wzmożona potliwość zaburzenia snu nastrój drażliwy lub obniżony lęki W związku z tym praktykuje on też picie alkoholu w celu ich złagodzenia albo zapobiegania. Dostarczony organizmowi alkohol powoduje zmniejszenie objawów abstynencyjnych, ustąpienie bólów, przywrócenie energii, umożliwienie koncentracji i myślenia. Przywraca "normalne" funkcjonowanie. Trwa to jednak krótko, ponieważ alkohol jest stopniowo eliminowany z organizmu, a objawy powracają. Wówczas następuje uzupełnianie alkoholu. Jest to tzw. "klinowanie", zaczynające każdy następny dzień picia. Alkoholik ma organizm, którego wszystkie przemiany biochemiczne zostały podporządkowane alkoholowi, domaga się nowej porcji alkoholu. PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem: Czy zmiana zachowania to efekt wszywki? - odpowiada mgr Piotr Jan Antoniak Jak pomóc ojcu, który jest alkoholikiem? - odpowiada mgr Piotr Jan Antoniak Jak pomóc bliskiej osobie uzależnionej od alkoholu? - odpowiada mgr Dorota Nowacka Wszystkie odpowiedzi lekarzy Człowiek, który nie jest uzależniony, następnego dnia po upiciu czuje się ciężko chory. Ma bóle głowy, ogólne rozbicie, rozdrażnienie, kłopoty z koncentracją uwagi, niezdolność do dłuższego wysiłku fizycznego i umysłowego, nudności i wymioty. Popularnie ten stan jest nazywany kacem. Są to objawy zatrucia alkoholowego. U alkoholików do objawów zatrucia dołącza się objawy zespołu abstynencyjnego, który wykształca się na ogół po kilku latach intensywnego picia. Wszelkie uszkodzenia mózgu, będące wynikiem urazów, zapaleń czy zatruć, przyspieszają wystąpienie zespołu abstynencyjnego. Dokuczliwe objawy pojawiają się w czasie trzeźwienia lub po wytrzeźwieniu, gdy alkoholik odczuwa brak alkoholu. Alkoholik ma organizm przyzwyczaja się do systematycznego przyjmowania alkoholu i w pewnym momencie staje się mu niezbędny do prawidłowego funkcjonowania. Kiedy brakuje alkoholu organizm zaczyna jakby "protestować" i domagać się go poprzez wytworzenie objawów abstynencyjnych. Kolejna porcja alkoholu sprawia, że alkoholik odzyskuje dobre samopoczucie, łagodzi cierpienie i przynosi ulgę, co wiąże się z powtórnym zatruciem. Stanowi ono istotę "błędnego koła" w ciągu picia. Alkoholik pije, ponieważ nie chce dopuścić do rozwinięcia się bardzo dokuczliwych objawów abstynencyjnych. Alkoholik musi pić, by nie cierpieć i cierpi, bo pije. 2. Rozwój alkoholowego zespołu abstynencyjnego Rozwój alkoholowego zespołu abstynencyjnego charakteryzuje się swoistą dynamiką: Stadium wczesne alkoholizmu Alkoholik odczuwa objawy ze strony układu wegetatywnego, czyli tej części układu nerwowego, która kieruje czynnościami organizmu niezależnymi od woli. Są to: bóle zawroty głowy osłabienie bóle mięśniowe nieprzyjemny smak w ustach nudności biegunki napadowe poty kołatanie serca Stadium późne Obejmuje, oprócz wyżej podanych, objawy w sferze psychicznej z charakterystycznymi zaburzeniami nastroju i snu. Alkoholik nastrój lękowo-depresyjny (tzw. depresja alkoholowa), często z gniewem i drażliwością. Ostry zespół abstynencyjny trwa około 1-2 dni, później wydłuża się do kilku dni, a nawet tygodni. W tym stadium alkoholik ma zmienioną (najczęściej zwiększoną) tolerancję alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, potrzeba spożywania większych dawek). Tolerancja to zdolność żywego organizmu do znoszenia bez szkody dla niego (do pewnej granicy) bodźców chemicznych, fizycznych i biologicznych. Tolerancja na alkohol jest różna u poszczególnych osób. Jej wzrost może nastąpić w sposób niezauważalny. Dzieje się tak wówczas, gdy alkoholik wypija jednorazowo dużą jego ilość, co wywołuje silną reakcję przystosowawczą organizmu, a ta umożliwia przyjmowanie alkoholu bez objawów zatrucia alkoholowego. Wzrost tolerancji jest charakterystyczny dla początków uzależnienia i następuje stopniowo. Wysoka tolerancja na alkohol utrzymuje się przez długi czas, nawet przez wiele lat. Zależy od dyspozycji psychofizycznych i intensywności picia oraz jego modelu. Z czasem alkoholik zaczyna mieć obniżoną tolerancję na alkohol. W tym stadium następuje zawężenie repertuaru zachowań związanych z piciem alkoholu do 1-2 wzorców. O zawężeniu repertuaru możemy powiedzieć wtedy, gdy alkoholik pije w sposób charakterystyczny dla siebie (np. picie w konkretnych, podobnych sytuacjach, picie weekendowe, picie z osobami o dużo niższym statusie społecznym). W tym stadium alkoholik zaczyna zaniedbywać alternatywne do picia przyjemności, zachowania i zainteresowania. Obecność alkoholu w życiu codziennym staje się czymś bardzo ważnym. Alkoholik poświęca dużo uwagi i zabiegom skoncentrowanym wokół okazji do picia i dostępności alkoholu. Rodzina, zainteresowania, cele życiowe schodzą na dalszy plan. Wreszcie - w tym stadium postępuje picie alkoholu, mimo oczywistej wiedzy o jego szczególnej szkodliwości dla zdrowia pijącego. Chodzi o wiarygodną informację uzyskaną, np. od lekarza, że choroba, na którą cierpi alkoholik, jest konsekwencją nadużywania alkoholu. 3. Fazy choroby alkoholowej Pojęcie przewlekłego alkoholizmu wprowadził Magnus Huss w 1849 r. Klinicyści i badacze wciąż podejmują próby zdefiniowania uzależnienia od alkoholu i wyróżnienia poszczególnych etapów przebiegu choroby alkoholowej. Najbardziej znany jest podział stadiów alkoholizmu, dokonany przez Elvina M. Jellinka, który w 1960 r. opublikował pracę pt. "Koncepcja alkoholizmu jako choroby". Wyróżnił cztery stadia alkoholizmu. Granice między poszczególnymi stadiami są nieostre, a kolejność występowania objawów w poszczególnych fazach może wykazywać indywidualne różnice. Faza wstępna (prealkoholowa) Ta faza zaczyna się od konwencjonalnego picia, nieodbiegającego od społecznie akceptowanego wzorca. W związku z tym jej początek jest trudny do uchwycenia. W tej fazie chory odkrywa, że picie alkoholu daje nie tylko przyjemne doznania, ale także łagodzi przykre stany emocjonalne. Picie alkoholu staje się wówczas jedną ze strategii radzenia sobie z nieprzyjemnymi emocjami. Dlatego też fazę prealkoholową określa się mianem: ,"picie jako ucieczka". Chory ma ochotę na kolejny na kieliszek w gronie znajomych, nie odmawia, gdy inni zapraszają. Na tym etapie obserwuje się narastającą tolerancję na alkohol, związaną z adaptacją organizmu. Dotychczasowe dawki alkoholu stają się niewystarczające, rozpoczyna się picie coraz większych ilości w celu uzyskania takiego samego efektu. Na tym etapie osoba pijająca zazwyczaj nie dostrzega problemu. Faza ta może trwać kilka miesięcy lub lat. Faza ostrzegawcza (zwiastunowa) Zaczyna się w momencie pojawienia się luk pamięciowych – palimpsestów ("przerwy w życiorysie", rodzaj krótkiej amnezji związanej z piciem bez utraty przytomności). Polegają na niemożności przypomnienia sobie przebiegu wydarzeń w trakcie upojenia alkoholowego, pomimo że nie doszło do utraty przytomności pod wpływem alkoholu. W tym stadium picie staje się rodzajem wewnętrznego przymusu, trudnego, lecz możliwego do przezwyciężenia. Chory aktywnie szuka okazji do napicia. Często jest inicjatorem spotkań towarzyskich, suto zakrapianych alkoholem. Pije więcej i częściej niż otoczenie. Sięga po alkohol, bo rozładowuje napięcie, przynosi ulgę. Rozpoczęte picie coraz częściej kończy się "urwaniem filmu" i kacem, a kaca coraz częściej "leczy się" wypijaniem tzw. klina w samotności. Chory może jednak odczuwać wstyd, unikać rozmów na temat alkoholu. Z czasem zaczyna zauważać, że coś zmieniło się w jej sposobie picia, jednak racjonalizuje przyczyny, usiłuje znaleźć dla nich wytłumaczenie. Faza krytyczna (ostra) Cechuje ją całkowita utrata kontroli nad piciem alkoholu. Wypicie porcji alkoholu rozpoczyna ciąg alkoholowy. Okresy picia zaczynają dominować nad okresami abstynencji. Picie jest kontynuowane, pomimo wielu negatywnych konsekwencji, co jest związane z odczuwanym silnym głodem alkoholu oraz stosowanymi mechanizmami iluzji i zaprzeczeń: "Każdy piłby na moim miejscu", "To moja prywatna sprawa", "Nikt mnie nie rozumie". W tym stadium występuje poranne ,"klinowanie", aby zapobiec wystąpieniu przykrych objawów odstawiennych. W tym celu pijący stara się gromadzić zapasy alkoholu, aby nie dopuścić do sytuacji, w której ciągłe dostarczanie alkoholu do organizmu zostałoby przerwane. Pijący może podejmować próby zmiany wzorca picia, np. pić tylko w dni wolne od pracy lub zastąpić alkohol mocniejszy – słabszym. Rodzina i przyjaciele osoby uzależnionej w tym stadium często usiłują nakłonić ją do podjęcia terapii. W tej fazie chory: nieregularnie się odżywia zaniedbuje swój wygląd zaniedbuje dotychczasowe pasje wycofuje się z kontaktów z bliskimi zaniedbuje rodzinę tym stadium pojawiają się negatywne konsekwencje picia związane z pracą zawodową. Należą do nich absencje w pracy z powodu ciągów alkoholowych, podejmowanie pracy pod wpływem alkoholu lub zauważalne dla współpracowników objawy abstynencyjne. Często stają się powodem utraty pracy. W fazie krytycznej nierzadko pojawiają się również konflikty prawne. W stadium ostrym mogą występować objawy tzw. patologicznej zazdrości, której adresatem jest współmałżonek. Objawy są związane z zaburzeniami potencji osoby uzależnionej na skutek picia. Nieufność, wrogie nastawienie do otoczenia mogą powodować wybuchy agresji. W fazie krytycznej osoba uzależniona nierzadko wymaga lub sama poszukuje pomocy medycznej. Faza chroniczna Zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów. Okresy picia są bardzo długie, a okresy abstynencji bardzo krótkie. Alkoholik pije od rana, upija się w samotności, następuje zdecydowany spadek tolerancji na alkohol, w związku z tym sięga po denaturat. Dochodzi do rozpadu rodziny. Następuje degradacja zawodowa i społeczna. Alkohol staje się jedynym celem w życiu. Przestają działać hamulce moralne. Organizm jest coraz bardziej wyniszczony i zatruty alkoholem. W tym stadium występują liczne powikłania natury psychicznej: zaburzenia pamięci, koncentracji zaburzenia nastroju psychozy majaczenia i halucynozy (najczęściej słyszy się głosy) Do powikłań somatycznych należą uszkodzenia licznych narządów i układów: zespół móżdżkowy polineuropatia kardiomiopatia nadciśnienie tętnicze marskość i niewydolność wątroby Zwiększone jest również ryzyko rozwoju choroby nowotworowej, związane z kancerogennym działaniem alkoholu i ogólnym wyniszczeniem organizmu. Nieuchronną konsekwencją nieleczonej fazy przewlekłej jest zgon spowodowany zatruciem lub powikłaniami alkoholizmu. Wbrew powszechnym opiniom, nie trzeba pić codziennie, by stać się alkoholikiem. W zaawansowanym stadium choroby obserwuje się tzw. picie ciągami przez kilka dni, tygodni czy miesięcy, po czym następuje okres całkowitej abstynencji. Żadna dawka alkoholu nie jest bezpieczna. Bywa, że wypicie codziennie jednego piwa może doprowadzić do rozwoju choroby. Choć za bezpieczną można uznać niewielką ilość alkoholu (np. 1-2 lampki wina) wypijaną sporadycznie przez osobę dorosłą, znającą swoje możliwości i ograniczającą się tylko do niej. Są osoby, które przez wiele lat nie odczuwają fizycznych skutków picia. U innych szybko rozwijają się powikłania. Podobnie bywa z funkcjonowaniem psychicznym. Są osoby, które mimo uzależnienia, funkcjonują w miarę poprawnie, bronią się przed degradacją psychiczną, a są również i tacy, którzy w wyniku długotrwałego picia mogą przebywać jedynie na oddziale psychiatrycznym. Czasem alkoholik "na zewnątrz" funkcjonuje w miarę poprawnie - pracuje, wypełnia swoje obowiązki - i dopiero badania psychologiczne wykazują odchylenia od normy. Różny jest także poziom społeczny osób uzależnionych. Bywa też tak, że alkoholik miał pracę, dom, rodzinę, ale wielu już to wszystko straciło i mieszka pod mostem. 4. Alkoholizm u kobiet Według danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny, wypijamy nawet 17 milionów litrów wódki miesięcznie. Na pierwszym miejscu pod względem ilości spożytego alkoholu plasuje się województwo łódzkie, zaraz po nim jest Śląsk. Rocznie na alkohol Polacy wydają 8,5 miliarda złotych. Najczęściej sięgamy po kieliszek z powodu pracy lub jej braku. Najwięcej pije alkoholik w wieku od 30 do 49 lat. Specjaliści szacują, że w całym kraju uzależnionych od alkoholu jest 800 tysięcy osób. W ostatnich latach obserwuje się na świecie wyraźny wzrost odsetka kobiet pijących w sposób szkodliwy dla zdrowia oraz kobiet, u których można stwierdzić obecność objawów uzależnienia od alkoholu. Ze względu na odmienność biochemiczną spożycie tej samej ilości alkoholu przez mężczyznę i kobietę powoduje u kobiety wyższe stężenie alkoholu we krwi, a tym samym wyraźniejsze objawy zatrucia. Wynika to z różnej zawartości płynów w stosunku do masy całego ciała (u kobiet płyny stanowią około 60 proc., a u mężczyzn – około 70 proc.). Od strony biologicznej kobieta jest więc bardziej niż mężczyzna narażona na wszelkie negatywne konsekwencje spożywania alkoholu i dlatego: objawy marskości wątroby u kobiet pojawiają się już po 5 latach intensywnego picia, podczas gdy u mężczyzn okres ten wynosi 10-20 lat. Kobiety umierają z powodu marskości w młodszym wieku niż mężczyźni potrzeba znacznie mniej czasu na to, aby u kobiety rozwinął się pełny obraz zespołu uzależnienia od alkoholu Szybsza reakcja na alkohol u kobiet wynika z: mniejszej zawartość wody w organizmie na ogół niższej aktywności dehydrogenazy alkoholowej (enzymu odpowiadającego za metabolizm alkoholu) w śluzówce żołądka, co skutkuje przedostawaniem się do krwi większej ilości alkoholu i powoduje wyższe o około 30 proc. jego stężenie we krwi wpływu hormonów produkowanych przez gonady podczas miesiączki na metabolizm alkoholu (uwrażliwienie na fizjologiczne konsekwencje spożywania alkoholu, zwiększanie przez estrogeny toksyczności głównego metabolitu alkoholu – aldehydu octowego) Rekomendowane przez naszych ekspertów Choroby spowodowane piciem alkoholu występują u około 50 proc. mężczyzn i 10 proc. kobiet zgłaszających się do lekarza. Jednak ci często nie rozpoznają jednak, że ich pacjent to alkoholik. Dotyczy to zwłaszcza uzależnienia u kobiet. Uzależnienie od alkoholu jest chorobą i jak każda inna choroba powinna być leczona. To również problem społeczny – zwykle cierpi nie tylko alkoholik, ale także jej rodzina, znajomi i sąsiedzi. Alkoholizm to też choroba chroniczna – alkoholik pozostaje alkoholikiem do końca życia, mimo zerwania z nałogiem. Alkoholizm to też choroba postępująca, gdy nie podejmuje się leczenia i nie zachowuje abstynencji. Jeśli nie jest leczona, rzadko może doprowadzić do śmierci. Rzadko jednak można znaleźć to rozpoznanie w aktach zgonu. Przeważnie podaje się somatyczne symptomy alkoholizmu, np. marskość wątroby. Potrzebujesz wizyty, badania lub e-recepty? Wejdź na gdzie umówisz się do lekarza od ręki. Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza. polecamy Cele terapii uzależnień Alkoholizm zmienia całe życie nałogowca. Jest to bardzo groźna choroba, która może się skończyć nawet śmiercią. Niestety nie da się jej pokonać inaczej niż poprzez profesjonalną terapię uzależnień. Tylko ona pozwala na rozbrojenie mechanizmów leżących u źródła tego zaburzenia oraz trwałą zmianę zachowania pacjenta. Czego możemy się spodziewać po pobycie w ośrodku leczenia alkoholizmu? Jakie cele są realizowane podczas terapii? Psychoedukacja w terapii uzależnień Bardzo często mówi się o tym, że lepszy jest wróg znany niż nieznany. Trudno jest walczyć z czymś, czego nie rozumiemy i o czym nic nie wiemy. Dodatkowo warto pamiętać, że jednym z objawów alkoholizmu jest tzw. mechanizm iluzji i zaprzeczania. Sprawia on, że chory nie ma pojęcia o swoim problemie i wypiera wszystkie fakty świadczące o jego istnieniu. Nasze społeczeństwo wierzy w wiele szkodliwych mitów na temat zaburzeń psychicznych. Często myślimy, że nałogi dotykają wyłącznie osoby z marginesu społecznego lub że alkoholicy ponoszą winę za swój stan, a gdyby tylko chcieli , mogliby bez trudu rzucić swoją ulubioną używkę. Wszystkie te fałszywe przekonania oraz braki w wiedzy stanowią przeszkodę na drodze do trzeźwego życia. Właśnie dlatego tak ważną rolę podczas terapii uzależnień odgrywa psychoedukacja realizowana podczas sesji terapeutycznych lub wykładów. Podczas takich spotkań pacjenci dowiadują się tego, w jaki sposób alkohol działa na ludzki organizm. Także na czym polegają zaburzone schematy myślenia w przebiegu choroby alkoholowej oraz jaki jest związek między piciem a zachowaniem. Dzięki temu są w stanie zauważyć własne problemy i wiedzą, jak z nimi walczyć. Terapia uzależnień a relacje społeczne Jedną z kluczowych dziedzin życia, które ulegają poprawie po odbyciu terapii uzależnień, są relacje społeczne pacjenta. Alkoholizm jest chorobą, na którą cierpi nie tyle jedna osoba, co cały system rodzinny. Całe życie zaczyna kręcić się wokół nałogowca i jego zaburzeń, partner zwykle prędzej czy później zaczyna zdradzać objawy współuzależnienia. Natomiast dzieci nie mają odpowiednich warunków do prawidłowego rozwoju. W dodatku alkoholik zaniedbuje swoje obowiązki zawodowe, staje się niegodny zaufania i buduje wszystkie nowe relacje w zmienionym stanie świadomości. Jednym z celów terapii uzależnień jest więc uzdrowienie wszystkich związków w życiu chorego. Pierwszym krokiem jest poznanie samego siebie, swoich słabych i mocnych stron. Ważna jest umiejętność przyznawania się do słabości oraz proszenia innych o pomoc, zamiast zagłuszania problemów i negatywnych uczuć za pomocą alkoholu. Pacjent musi przebudować wszystkie relacje w swoim życiu, dostosowując je do nowej rzeczywistości. Wielu chorych obawia się, że jako abstynenci nie będą tak atrakcyjni towarzysko i pewni siebie jak dotychczas. Warto przeanalizować swoje dotychczasowe kontakty z innymi oraz zastanowić się, które z nich są wartościowe, a które mogą utrudnić trwanie w trzeźwości. Istotnym celem może być także zbudowanie nowych relacji z osobami, które nie piją alkoholu w sposób ryzykowny. Czy alkoholik może wrócić do picia kontrolowanego? Nie da się ukryć, że nasza kultura bardzo sprzyja regularnemu spożywaniu alkoholu. Pijemy podczas ważnych uroczystości, w czasie spotkań towarzyskich, na wakacjach, do posiłków, a także dla relaksu w zaciszu własnego domu. Wiele sytuacji niemal nie może się bez tego obyć – trudno wyobrazić sobie wesele, imprezę urodzinową czy świętowanie awansu bez choćby jednego toastu. Nic dziwnego, że tak wielu chorych reaguje lękiem na myśl o tym, że mieliby już nigdy nie sięgnąć po kieliszek. Niestety alkoholizm jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną, co oznacza, że terapia uzależnień nie jest w stanie doprowadzić do jej całkowitej eliminacji, a jedynie do trwałej remisji. Każda ilość alkoholu stanowi ogromne niebezpieczeństwo i niweczy dotychczasowe postępy oraz sukcesy terapeutyczne. Do picia kontrolowanego mogą wrócić jedynie osoby, które znajdują się w grupie ryzyka rozwinięcia nałogu i spożywają alkohol w sposób nadmierny, ale jeszcze nie wpadły w sidła alkoholizmu. Raz utraconej kontroli nad piciem nie da się już przywrócić. Jak nie dopuścić do nawrotów? Podczas terapii uzależnień chorzy są wyposażani w rozmaite narzędzia, które pozwalają im nie tylko wytrzeźwieć, ale również wytrwać w abstynencji. Kluczowym elementem warunkującym sukces terapeutyczny jest stworzenie listy indywidualnych objawów zwiastujących ryzyko nawrotu. Należy je spisać, a następnie opracować sposoby reagowania na nie i omówić je z najbliższymi. Do najbardziej charakterystycznych i najczęściej spotykanych sygnałów ostrzegawczych należą zbytnia pewność siebie w związku z dalszym utrzymywaniem trzeźwości (lub przeciwnie, nagłe zwątpienie w swoje siły). Myśli o powrocie do normalnego picia towarzyskiego, odnowienie kontaktów z „kumplami od kieliszka”, zerwanie relacji z terapeutami i grupami wsparcia. A także zmęczenie, obniżony nastrój, drażliwość, konflikty z bliskimi, nieregularny tryb życia (brak systematyczności w odżywianiu, śnie i wypoczynku). Oraz zaprzeczanie swojemu uzależnieniu (podawanie w wątpliwość samej choroby lub przekonanie, że się ją w pełni pokonało). Prywatny ośrodek terapii uzależnień w Dziwnówku to dobre miejsce.

czy alkoholik może wrócić do kontrolowanego picia